Nieuwe media is (nog) geen wondermiddel tegen taalproblemen

On October 9, 2009 by admin

Mensen leren praten door te praten. En ze leren mondelinge taal begrijpen door te luisteren. Dit hebben we ontdekt door observatie van kinderen in de voorschoolse leeftijd. Al pratend en luisterend bouwen ze op eigen kracht taalkennis op, en elke nieuwe bouwsteen stapelen ze op de vorige die er al stond. Dat vermogen om al doende op eigen kracht te leren blijft bestaan als ze naar school gaan. Helaas is het niet bij ieder kind vanzelfsprekend dat de taalontwikkeling voorspoedig verloopt. Sommige kinderen lopen al op jonge leeftijd een taalachterstand op. Dit kan er voor zorgen dat het kind op latere leeftijd (als het bij voorbeeld naar de basisschool gaat ) last heeft met het verwerven van informatie en daardoor slecht presteert.

Met name kinderen waar thuis een andere taal of dialect gesproken wordt hebben een achterstand ten opzichte van hun leeftijdsgenoten.1 Taalachterstand op jonge leeftijd betekend niet altijd een blijvende achterstand dit kan ook in de loop van tijd ingehaald worden. Uit onderzoek blijkt dat meer dan een kwart van de leerlingen van het basisonderwijs tot de groep achterstandsleerlingen behoort.2 Uit een ander onderzoek blijkt dat één op de vier laat sprekende peuters blijvende taalproblemen hebben op 7 jarige leeftijd.3 Taalachterstand bij peuters is dus wel degelijk een serieus probleem. Al wordt dit soms wat onderschat.

Hoe wordt een taalachterstand ontdekt?
Het jonge leven van een peuter kan worden ingedeeld in
milestones. Dit zijn belangrijke punten in de taalontwikkeling van een kind waaraan afgelezen kan worden hoe ver het is. Bij zes maanden gaat het kind
bij voorbeeld babbelen en bij twaalf maanden kan het kind alleenstaande woorden gebruiken.
4 Als het kind afwijkt van deze standaard kan er een taalprobleem zijn ontstaan.

Wat te doen?
Taalachterstand moet ingehaald worden dat spreekt voor zich. Al kan je natuurlijk ook proberen om een taalachterstand te voorkomen. Interactie speelt hierbij een belangrijke rol. Zo is het gebleken dat het spelen met blokken een bijdrage levert aan de woordenschat en het taalgebruik van kinderen. Bij een onderzoek van zes maanden bleek na afloop de helft van de peuters voor te liggen op een controlegroep van kinderen die niet met blokken speelden. Onderzoeker Dimitri Christakis legt uit dat met blokken spelen het denkvermogen, het geheugen en de fysieke capaciteiten van een kind stimuleert. Dit in een periode dat de hersenen van een kind snel groeien. De vaardigheden die je voor blokken bouwen nodig hebt, beschrijft hij als de voorlopers van het denkvermogen en van de taalontwikkeling. Oudere kinderen
beginnen verhaaltjes te bedenken bij de blokken.5

Ook zijn blokken beter dan mediatoys. Zo bleek uit een onderzoek in 2006 van The Child Health Institute van de Universiteit van Washington. Daaruit bleek ook dat 80% van deze groep onwaarschijnlijker televisie kijkt dan kinderen in de controle groep die geen blokken ontving. Wat beweringen van een groeiend aantal media-gebaseerde producten die claimen dat kinderen slimmer, meer literair of muzikaler maken ongegrond maakt. Het onderzoek doelt hierbij direct op bedrijven als Walt Disney’s Baby Einstein Co, die een lijn DVD’s voor nieuwgeborenen en peuters op de markt brengt. Ook zou televisie leiden tot taal en cognitieve achterstand als eveneens aandacht problemen. Nou hangt dat natuurlijk ook af van de content en televisie is niet alleen slecht als je het op de juiste wijze gebruikt. Zo kan het de ouder en het kind ook even een momentje van ontspanning geven.6

Raar.. je zou toch denken dat media juist wel stimulerend is? Ouders in Groot Brittannië vinden dat ook. Zij vinden dat het helpt bij de ontwikkeling van kinderen jonger dan zes jaar. 1800 ouders vinden dat de taalontwikkeling en de sociale en emotionele ontwikkeling van jonge kinderen wordt gestimuleerd door computerspelletjes, televisie, video en DVD. Eveneens 500 leidinggevenden van kinderdagverblijven en peuterspeelzalen, maar zij maken zich ook zorgen over overvloedig mediagebruik.7

Dat een DVD geen zode aan de dijk zet kan ik mij nog wel voorstellen. Beeld op een televisie kan je niet beetpakken, voelen. Dit is essentieel. Baby’s voelen met hun mond en daar past een beeldscherm niet in. Bovendien reageert de televisie ook niet op wat je doet, althans nog niet… Als je kijkt op het gebied van interactieve media dan is er steeds meer mogelijk. Apparatuur wordt slimmer en kan reageren op onze menselijke (natuurlijke) input. Denk aan gezichtsherkenning, bewegingssensors, stemherkenning. Interactie is het sleutelwoord bij de ontwikkeling van taal. En hier kan je wel degelijk wat mee doen. Voorlezen voor het slapen gaan bij voorbeeld. De helft van de ouders weigert dit te doen. Interactieve kleuterboeken zouden hier kunnen helpen.8 Of wat dacht je van interactieve blokken. Natuurlijk kan de machine de mens niet vervangen, maar ik denk dat dit gebied nog veel te ontdekt is. Er is veel meer mogelijk met interacieve media dan met gewone “platte” media en het een sluit het ander niet uit. Ik denk dat er zeker een mogelijkheid is om op een andere manier interactieve media in te zetten om kinderen te stimuleren en helpen bij hun ontwikkeling. Al is het als aanvulling op de “gewone” blokken.

Bronnen:
1 Nieuwe kansen bij taalachterstand, Henk van Faassen, 04-01-2009, www.taalvormingentaaldrukken.nl.
2 Vooroordelen leerkrachten versterken taalachterstand jonge kinderen, Radboud universiteit nijmegen, 20-02-2008, http://www.ru.nl/@735195/vooroordelen/
3 Mixed results for late talking toddlers, Elizabethe Chester, 14-05-2008,Telethon Institute for child health research, www.ichr.uwa.edu.au/media/789
4 The language-screening instrument SNEL, Margreet Roelien, 2005, http://dissertations.ub.rug.nl/faculties/medicine/2005/m.r.luinge/?pFullItemRecord=ON
5 Blokken stimuleren taalontwikkeling peuter, Dimitri Christaakis ,2-10-2007, www.gezondheidsnet.nl, www.nu.nl/gezondheid
6 Classic buiding blocks beat mediatoys, Sarah Schmidt, 10-11-2006, www.commercialfreechildhood.org/news/classictoys.htm

7 BBC via jeugenmedia.nl, www.mijnkindonline.nl/635/nieuwe-media-goed-voor-jonge-kinderen.html 4-1-2009
8 De jongste aanvalsplannen voor leesbevordering, Maartje Willems, 20-08-2008, http://www.elsevier.nl/web/10200231/Nieuws/Cultuur-Televisie/De-jongste-aanvalsplannen-voor-leesbevordering.htm

Comments are closed.